IĞDIR’IN AL ALMASI KIZARIYORSA...
Mahiye Morgul
Iğdır’da 4 Haziran belediye meclis seçimi yaklaşırken Ulusal
Kanal Iğdırlılara ekranlarını açtı. Vatan Partisi Iğdır’da birlik ateşini
harlıyor. Bu birliği kurmak seçimlerden daha önemlidir. Çünkü küresel vahşiler
İran Türkiye savaşı tezgâhlamanın peşindeler. Yapılacak iş Iğdır’da bir set
kurmaktır.
Iğdırlılar savaş nedir, düşman nedir, işgal nedir, katliam
nedir bilirler. Yüz yıl önce yaşadıklarını unutmuyorlar. Ermeni ayaklanmasını
kimlerin kışkırttığını da biliyorlar. Ermeni çetelerin 1915’de yaktığı köylerin
acılarını taze tutmak için anıtlar yaptılar, ben de gidip gördüm.
Biraz daha tarih karıştıralım... Iğdırlıların İngiliz
planlarına direnme devlet kurma geleneği vardır. Osmanlı devleti İngiliz’e
silahlarını teslim bayrağı çekerken onlar bağımsızlık bayrağı açtılar,
silahlarını vermediler ve Kars-Ardahan-Batum (Evliye-i Selase) bölgesinde bir
Şura Devleti kurdular. Resmi dili Türkçe olan, 18 yaşına gelen kadın erkek
herkesin oy kullanma hakkı olan bir anayasa yazdılar.
Parlamentoda Batum’dan Diyadin’e kadar, Bitlis’e kadar
üyeler vardı. 24 Aralık 1918’de İngilizler Kars’ı işgal etti ve 12 parlamenteri
esir alıp önce Batum’a (Ardahan Hapishanesine), oradan da Malta Kalesine
götürdüler. Malta’dan denizaltıyla kaçırılan 18 kişiden onikisi onlardı. Bir de
İstanbul Karakol Teşkilatını kuran İngilizleri çok öfkelendiren Kara Kemal, bu
önemli.
Mondros hükümlerini uygulamakla görevli Erzurum
İngiliz valisi Rawlingston en çok da Türklerin silahlarını toplayamamaktan
şikâyetçiydi. Kazım Karabekir’i silahları vermediği için hiç sevmiyordu.
İngiliz işgaline rağmen 17-18 Ocak 1919’da Kars’ta Dr.Esat
Bey başkanlığında bir kongre daha toplandı. Aşağıda bu kongrede çekilmiş bir
fotoğraf görüyorsunuz.
Fotoğrafa dikkatle bakınca, oturanlardan soldan ikinci ve
onun omuzu üzerinde ayakta olan uzun boylu olan bana çok tanıdık geldi;
Batum-Rize grubundan İpsiz Recep Emice ve Çanakkale kahramanı Topçu Yüzbaşı
Süleyman Asaf!
İpsiz Recep arşivlerinde de buradaki oturuşuyla gördüğümüz
Recep Emice’yi ve Karadenizli kahramanlarımızı Iğdırlılara yeniden anlatmak
gereği doğmuştur. Iğdır’ın al alması, kızıl elması budur.
Aynı siteden yer alan bir diğer fotoğrafta baş bağlama
şekillerinden anlaşılacağı üzere Doğu Karadeniz Kuvayi Milliye Kahramanları
oradadır.
Aslında bu yazımda Iğdır tarihinde önemli bir başka
kahramanlıkları anlatacaktım, fakat internette arşiv tararken gördüğüm
fotoğraflar beni o yöne çekti.
Diyadin ve Iğdır, Kars Cumhuriyetinin önemli
merkezlerindendi. Bölgede Milattan sonra 4. yüzyıldan 6.yüzyıla kadar Şeddai
(Sasani kraliçesi Seyyid Ana Zeynep’ten adını alırlar) adıyla tarihe geçmiş bir
kahraman kavim var. Pakratunilerle savaştılar. Yani Ermeni ve Gürcüleri
Hristiyanlaştırarak onları Pre-İslam kavimleri olan Anadolu ve İran
topraklarında kurulan Sasani Türkmen devletine karşı kullanan Pakratilerle
savaştılar.
Sasani Hanlığının Aslanlı Güneşli bayrağı şu anda Iğdır
evlerinde hatıra saklanır. Sasani beylerinin hanedan adı Karapapak diye geçer,
yani karakalpak takmış olan Babegi’ler... Sonraları bu ismi Hacıbektaş’ta
Babaganlar/Babailer olarak görüyoruz. Osmanlı’nın kuruluşunda da İngiliz
tefecilerle savaşan onlardı. Onlar, Anadolu birliği için çalışan, “Birliğimiz
dirliğimizdir” diyen Işığın Oğulları...
Orada, Iğdır’da, şimdi bir telli turna havalanıyor.
Ocağı yanık tutan kutlu bir töreden gelenlerin yaşadığı bu
yerde, o ışığın daha da yükseleceğini görebiliyorum. Birlik için umut ışığına
hepimizin ihtiyacı var.
Iğdırlılar bugün tarımı yok eden ve ülkemizi bölünme
noktasına getiren iktidara ve buna çözüm üretmeyen diğer partilere umudunu
kaybettiği için Vatan Partisine yöneliyor.
Vatan Partisinin Iğdırlılara en büyük seçim armağanı Ermeni
soykırım iddialarını fiilen bitirme noktasına kadar getirmiş olmasıdır. O
mücadelede ben de vardım, İpsiz Recep Emice’nin torunu Emin Gürses de vardı.
Yani yukarıdaki fotoğrafa dönecek olursak, umudumuzu kesmeden güneşe doğru
yürümeye devam edelim.
Iğdır’ın al alması kızarıyorsa birliğimizin güneşi yeniden
doğuyor demektir. Hayırlı olsun!
Ve, çok severek söylediğim Gitarla Kars Türküleri kaydını ve
“Iğdır’ın al alması” türküsünü bugün benden dinlemek isterseniz:
2.6.2017
Mahiye Morgül
TARİHTE KURULAN İLK TÜRK CUMHURİYETİ:
KARS DEMOKRATİK
CUMHURİYETİ
Mahiye MorgulIğdır’da 4 Haziran belediye meclis seçimi yaklaşırken Ulusal Kanal Iğdırlılara ekranlarını açtı. Vatan Partisi Iğdır’da birlik ateşini harlıyor. Bu birliği kurmak seçimlerden daha önemlidir. Çünkü küresel vahşiler İran Türkiye savaşı tezgâhlamanın peşindeler. Yapılacak iş Iğdır’da bir set kurmaktır.
Güneybatı Kafkas Geçici Hükümeti ya da…
Cenub-ı Garbi Kafkas Hükümeti olarak bilinir
Mondros Ateşkes Antlaşması sonunda ‘Elviye-i Selase’ dışarıda kalınca 5 Kasım 1918’de Kars İslam Şurası kurulur
Elviye-i Selase, Kars, Ardahan ve Batum illerinin ortak adıdır
Iğdır’ı merkez seçen Aras Türk Cumhuriyeti ve… (3 Kasım 1918)
Ahıska Hükümet-i Muvakkata’sı da kendi bölgelerini savunmak adına faaliyete geçmiştir (29 Ekim 1918)
Bu kuruluşların amacı bölgelerini düşman işgaline açık hale getirmemekti
Kars İslam Şurası 15 Kasım’da Birinci Kars Kongresi düzenler, 8 kişilik geçici heyet belirlenir ve 30 Kasım’da İkinci Kars Kongresinin düzenlenmesine karar verilir
30 Kasım geldiğinde Milli Şura Hükümeti kurulur
60 yöresel temsilcinin katılımıyla hükümetin başkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey seçilir
Aras Türk Cumhuriyeti ve Ahıska Hükümet-i Muvakkata’sı da bu hükümete katılır
Milli Şura Hükümeti’nin ilk askeri sınavı Batum’da gerçekleşecekti
Gürcüler 7 Aralık’da Batum’a saldırır ancak Türk askerinin savunması onları geri püskürtür
24 Aralık 1918’de İngilizler Batum’u işgal eder ve Türk askeri geri çekilmek zorunda kalır
17-18 Ocak 1919 tarihlerinde Kars’ta Doktor Esat Oktay Bey önderliğinde bir kongre daha düzenlenir
131 temsilcinin katıldığı kongrede Milli Şura Hükümeti’nin adı Cenub-ı Garbi Kafkas Hükümeti olarak değiştirilir
Başkanlığına yine Cihangirzade İbrahim Bey seçilir
Hükümet, Kars, Ardahan, Batum, Ahıska, Ahılkelek’in batısı, Eçmiadzin ve güneybatısı, Erivan’ın güneyi, Nahçıvan, Kağızman ve Oltu bölgelerini kapsar.
Yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrak kabul edilir
Parlemento 12 üyeli Bakanlar Kurulu ve 131 milletvekilinden oluşmuştur
Kabinede iki de Rum bakan vardı (Pablo Camus ve Stefani Vafiades)
18 maddelik Anayasa ilk sivil anayasa niteliğindeydi
1921’deki anayasamızın temelini oluşturan yasada Türkiye kelimesi ilk kez kullanıldı ve Türkçe resmi dil olarak kabul edildi
Günümüz şartları değerlendirildiğinde öne çıkan en önemli madde ise, 18 yaşını tamamlamış kadın ve erkeklerin oy kullanma hakkına sahip olmasıydı
Bölgede bulunan İngilizler hükümetin varlığına ilk zamanlarında pek fazla ses çıkarmasalar da…
İstenilen imtiyazlar yerine getirilmeyince 13 Nisan 1919’da Kars’ı işgal ederek son verirler
Bakanlar Kurulu’nun dolayısıyla hükümetin 12 üyesini önce Batum’a, daha sonra Malta’ya sürerler
http://listelist.com/kars-demokratik-cumhuriyeti/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder