GÜMRÜK MÜŞAVİRLİK ŞİRKETLERİ VE GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİNİN DURUMLARI:

GÜMRÜK MÜŞAVİRLİK ŞİRKETLERİ VE GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİNİN DURUMLARI:

ZEKERİYA TÜMER

6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre Limit ed ve Anonim Şirketleri bir kişi ile kurulabiliyor.

4458 sayılı ve eski 1615 sayılı Gümrük Kanununun amir hükümlerine göre gümrüklerde iş takiplerini ya Gümrük Müşavirliği Şirketleri, ya da temsil name ile takibi yapılıp sonuçlandırılmaktadır.

Gerek 4926 sayılı Kaçakçılık Kanunu, gerekse Kabahatler Kanunu ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu hükümleri, genelgeler, tasarruflu yazılar ile Gümrüklerde işlerin takibi esnasında Gümrük Müşavirleri tarafından imzalanan beyannamelerden doğacak ihtilaflarda Gümrük Müşavirlerine büyük sorumluluklar ve cezalar yüklenmiştir.

Hâlbuki uygulamalarda birçok aksaklıklar söz konusudur. Gümrük Müşavirlerinin bilgisi olmadan yapılan şirket yönetimi ve beyanname takiplerinden de Gümrük Müşavirleri sorumlu ve mesul tutulmaktadır. Bu konuların neler olduğuna bakalım.

1-                  4458 sayılı Gümrük Kanununa ve 1615 sayılı eski Gümrük Kanununa göre 657 sayılı Devlet memuru olarak teşkilatta çalışmış olan ve belli görevlerde bulunup emekli olanlar Gümrük Müşaviri olabilmektedir. Birde dışarıdan tecrübe kazanmış ve Bakanlığın açtığı imtihana girerek kazananlara Gümrük Müşavirliği belgesi verilmektedir.

2-                  Yeni Türk Ticaret Kanununda Gümrük Müşavirlik Şirketleri Gümrük Müşaviri belgesine haiz kişilerce kurulur diye bir hüküm yoktur. Ancak, Bakanlığımızın istediği doğrultuda, Gümrük Beyannamelerini imzalama yetkisi Gümrük Müşavirlerine verildiğinden, Gümrük Müşavirlik Şirketi Kurulma yetkisi de Gümrük Müşavirliği belgesine sahip olan kişiye verilmiştir.

3-                  Gümrük Müşavirlik Şirketleri de bir Gümrük Müşaviri ile kurulabilmektedir.

4-                  İşte sorun burada başlamaktadır. Emekli olan Gümrük Müşavirinin Şirket kurabilme gücü yoktur. Ayrıca işlerini gümrüklerde takip edip sonuçlandıracağı İthalat ve İhracat yapan müşterileri de yoktur.

5-                  Piyasada yıllarca gümrük şirketlerinde eleman olarak çalışıp, tecrübe, para ve müşteri kazanan kişiler, karne sahibi Gümrük Müşavirine maaş teklif ederek, yasa gereği Gümrük Müşavirlik şirketini kurdurmakta, kendisini de dışarıdan Müdür olarak atatarak şirketi her yönüyle idare etmektedir. İşte asıl problem burada başlamakta ve Gümrük Müşaviri sermaye sahibi olanın hizmetine girmektedir. Tüm yasal sorumluluk Gümrük Müşavirindedir.

6-                  Şöyle ki: Şirketin % 100 sahibi Gümrük Müşaviridir. Ticaret Kanununa göre 1.ci derecede Müdür, Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Başkanı Gümrük Müşaviridir. Gümrük Beyannamesini imzalayan ve şifresi kullanılan da Gümrük Müşaviridir.

7-                  Sistem öyle kurulmuştur. Yıllardır aynıdır. Çoğunlukla piyasadan yetişmiş olmayan Gümrük Müşavirleri sermaye sahiplerinin emri altında çalışan kişi olmuştur. Yapılan hataların ve şirketlerin zararlarını ise Gümrük Müşavirleri çekmektedir. Zarara uğrayan, hapse giren Gümrük Müşavirleridir.

8-                  Şirketleri Yöneten Müdürler, şirketin asıl sahibidirler. Gümrük Müşavirlerine para verdiklerinden onları istedikleri gibi kullanma amacını taşımaktadırlar. Hak ve hukukunu koruma altına alanlar çok azdır.

9-                  Şirketin yasal sahibi ve beyanname imzalayarak sorumluluk altında olan Gümrük Müşaviri, şirketin kesilen faturalarını göremez. Yapılan sözleşmeleri göremez. Vekâletler alınırken haberi olmaz. Parası nasıl ödenir, çoğu onu da bilmez.

10-               Müşavire ödenen maaş altındaki para, şirketten maaş olarak çıkar, ancak kayıtlı değildir. Ya avans olarak ödenir, ya da açıktan. Bu para kayıt altına alınmadığından vergi kaçağı söz konusudur. Şirket Müdürü olarak da atanan Gümrük Müşaviri Müdür olduğundan şirketten maaş alabilir. Onda bir sakınca yoktur. Ancak, büyük firmalarda ve Türkiye genelinde şubeleri olan Gümrük Müşavirlik Firmalarındaki Gümrük Müşavirleri % 1 ortaktır şirkete. Müdürlük falan yetkisi yoktur. Beyanname imzalamasından dolayı ona bir maaş ödenir şirketten. Bu maaş nasıl ödenir, nasıl vergilendirilir, işte o yasal değildir. Gümrük Müşaviri ise ben maaşlı elemanım der. Hâlbuki Gümrük Müşaviri o şirketin % 1 de olsa ortağıdır. Ortak şirketten kar payı alır, aldığı avansı ise belli bir zaman içerisinde kapatmak zorundadır.

11-               Şirket Müdürü olan ve şirketin asıl gelirini alan kişilerde de çok yanlışlıklar vardır. Kendilerine maaş bağlatmazlar. Aslında  Müdür olarak maaş almak zorundadırlar. Parayı şirkete masraf faturaları vererek, onun karşılığında para alırlar. Gelirler kayıt altındadır. Ancak bazı giderler kayıtlı gider olmadığından nakliye faturaları ile o açıklar kapatılır. Faturaların yasal olup olmadığı Maliye Müfettişlerince incelenmelidir. Giderler, yasal olmalı ve gelir vergileri ödenmelidir.

12-               Gümrük Beyannamesini imzalayarak ve şirketi kurarak büyük sorumluluk altına giren Gümrük Müşavirleri, biraz şirketi denetlemeye ve konulara müdahale etmeye kalktığında, şirketin sermaye sahibi olup, yasal sahibi olmayan Müdürü, hemen Gümrük Müşavirine biz sizinle çalışmak istemiyoruz, lütfen hisseni devret ve ayrıl derler. Direnen Müşavire para ödememeye başlarlar. Biraz daha direnen Müşavire, bak şirketi borçlandırırım, içini boşaltırım, şirketi sana bırakır giderim diye tehdit ederler. Müşavir çaresiz hisseleri devretmek ve o şirketten ayrılmak zorunda kalır.

13-               En önemli hususlardan biri de, özet beyan aşamasıdır. Nakliyeciler tarafından işi bilmeyen, kişilerce doldurulup verilen beyanlarda hatalar yapılabilir. Nakliyeciler mallar da bazı malları alarak, yerine başka mallar koyabilmekteler. Kiloda, kap adedinde yanlışlıklar yapabilir. Özet beyana göre tanzim edilen beyanname, muayeneye gittiğinde yapılan hatalar meydana çıktığında müşavir gene sorumlu olmaktadır. Gerçekte müşavirin hiçbir suçu yoktur. Yapılan hataları bilmesi mümkün değildir. İhracat eşyasında da, yükleyici hata yapsa gene gümrük müşaviri suçlu olur. Müşavirleri bu sorumluluktan kurtarmak ve kim hangi işi yapıyorsa onu sorumlu tutmak gerek.

Bu konulara nasıl engel olunabilir?

14-                Müşavirlerin sorumluluklarının azaltılması gerekmektedir.

15-               Şirket Müdürlerinin kesinlikle dışarıdan atanmaması, Müşavirlik şirket Müdürlerinin de ya Gümrük Müşavir Yardımcısı, ya da Gümrük Müşaviri olması hususunda gereken çalışma yapılmalıdır.

16-               Gümrük Şirketlerinde eleman olarak çalışan kişilerin ya Gümrük Müşavir Yardımcısı, ya da en az beş yıllık tecrübesi olan ve Başmüdürlük ve Gümrük Müdürlüklerinden gümrükte çalışabilir belgesi alanlardan olması için gereken düzenlemenin yapılmasında yarar vardır.

17-               Gümrük Yüksek Okulu var. Bu okul mezunlarının Bölge Müdürlüklerinden veya Gümrük Derneklerinden alacakları gümrük müşavirlik şirketlerinde çalışabilirlik belgesi ile müşavirlik şirketlerinde çalışması iyi olur.

18-               Gümrük Müşavirlik Şirketlerinde çalışan personelin, hangi şirkette çalıştığını belgeleyen yaka kartı takmaları sağlanmalı. Çalışan personelin sigorta belgeleri ve çalıştıkları firmanın kaşeli, imzalı yazısı ile hangi gümrüklere gidiyor ise bu kişilerle ilgili belgelerin o gümrük müdürlüğüne verilmesinde çok yarar vardır. Hata yapmaları azalır. Çünkü Gümrük Beyannamelerini gümrükte takip edenler elemanlardır. Muayene memuru dâhil, gümrükteki memurlarla onlar muhatap olur. Eşyanın tüm işlemlerini şirket elemanı takip eder. Hatayı ekseriya yapan onlardır. Ancak, beyannamede imza müşavire ait olduğundan müşavir suçlu olur. Bu işi takip edeninde suçlu olarak cezalandırılması için gereken düzenleme yapılmalıdır.

19-               Gümrükler, şirketin yetkili elemanı olmayanlarla muhatap olmamalı ve iş takibi yaptırmamalıdır.

20-               Gümrük Müşavirlik Şirketleri, hangi firmanın işini gümrüklerde takip edecek ise, mutlaka iş takip sözleşmesi yapmalıdır. Bu sözleşmeyi Gümrük Müşaviri imzalamalıdır. Çünkü aynı zamanda Gümrük Müşaviri şirketin yasal sahibi, Müdürü ve Müşaviridir. Gümrük Müşavirlik Şirketi ile sözleşme yapıldıktan sonra iş takibi yapılabilmesi için vekâlet çıkarılmalıdır. Vekâlet maalesef tek taraflı çıkarılıyor ve çoğu vekâletlerden Gümrük Müşavirinin haberi bile olmuyor. Bu yanlıştır. Ayrıca vekâlet Gümrük Müşavirliği şirketi adına Gümrük Müşavirine çıkarılmalıdır. Aynı vekâlette yetkisi olmayan birçok kişinin adı olmamalıdır. Çıkarılan vekâlette şirketin vekâlet verme hakkı yazılmalı ve şirketin sahibi ve Gümrük Müşaviri gümrüklerde çalışacak elemanına kendisi vekâlet vermelidir. Bu vekâlet gümrük müdürlüklerine, elemanın sigorta belgesi ile birlikte dosya halinde verilmelidir. Bu personelin, ikamet ilmühaberi, doğruluk kağıdı da şirket adına açılacak gümrük dosyasında saklanmalıdır.

21-               Bazı kişilerin birkaç müşterisi oluyor. Bunlar, bir gümrük müşavirlik şirketine gidiyorlar ve benim müşterim var, işleri de ben takip edeceğim, kestiğimiz faturanın yarısı şirketin yarısı benim olsun, derler ve işi az olan şirketlerin bünyesine ya girerler ya da Gümrük Müşavirinin imzaladığı beyanname kullanılır. Şirketi belgesiz Müdür idare ettiğinden, kendi menfaati için Müşavire haber bile vermez. Hiçbir sorumluluğu ve mesuliyeti olmayan bu kişilerin yaptıkları hatalardan Gümrük Müşaviri sorumlu tutulur. Kimse bilemez ki, müşavirin haberi bile yoktur. Bazen müşavirin imzasını da taklit ederler ve e imzayla tescil edilen beyannameyi imzalarlar.

22-               Kısaca, Gümrük Müşaviri firmanın % 100 sahibi gözükmesine rağmen, maaşlı eleman olarak görülür, şirketi müdürler yönetir. Gümrük Müşaviri ne iç ne de dış konulardan bihaberdir. Zorlarsa da, hissesi bir başka müşavire zorla da olsa devrettirilir ve şirketle ilişiği kestirilir. Şirketin vergi borcu, cezası falan sonra da olsa Gümrük Müşavirini arar bulur. Yasal Sorumluluk Gümrük Müşavirinde, para kazanan ise sermaye koyan kişidedir.

23-               Gümrük Müşaviri olmayan kişilere şirket kurdurulup, maaşlı olarak gümrük müşavirlerini bünyelerine alabilirler diye düşünsek, burada da şu sakınca vardır. Tamamen sahtekâr ve kaçakçılığa meyilli kişiler şirket kurabilirler ve maaş vererek bünyelerine aldıkları Gümrük Müşavirlerini çok daha rahat kullanabilirler. Sana para veriyorum, her şeyi imzalayacaksın derler. Bu da sakıncalı olur.

24-               En garantilisi, Gümrükte İthalat ve İhracat esnasında hazırlanacak fatura, ordino dahil tüm evrakları ilk hazırlayanların da sorumlu olması, işi takip edenlerin sorumlu olması, olarak gümrük müşavirinin müteselsil sorumluluğunu azaltmak gerek.

25-               Gümrük Müşavirlerinin onur ve şerefini yükseltmek için, hiçbir belge sahibi olmayanların, şirket müdürü olarak atanmaması, yetki verilmemesi. Bu kişiler mükelleflere iş almaya gittiklerinde “ben şirketin sahibiyim, gümrük müşaviriyim” demektedirler. Mükellefler ise belgen var mı yok mu diye araştırma yapmamaktadır. Firmaların da bu konuda uyarılması iyi olur.