OLASI DEPREM
FELAKETLERİNE KARŞI GEREKEN ÖNLEMLERİ ALMAKTA GECİKMEYELİM!!!!
Bir şahsın
yaşadıkça memnun ve mutlu olması için lazım gelen şey, kendisi için değil,
kendisinden sonra gelecekler için çalışmasıdır. Mustafa Kemal ATATÜRK
SİSMİK HAYVANLAR.
Çin’de
yayımlanan China Daily gazetesi, ülkenin doğusunda yeralan Nankin şehrinde,
yedi farklı hayvan çiftliğinin sismik istasyona dönüştürüldüğünü açıkladı. Bu
çiftliklerde görev yapan yetiştiriciler, gün içerisinde hayvanların
hareketlerini takip edecek ve anormal bir durumu karşısında yetkililere bilgi
verecek(7.7.2015-Milliyet).
DEĞERLİ ARKADAŞLAR,
Güzel ülkemizde
1999 da yaşadığımız acı depremin yine yıl dönümü geldi. Bu felaketi anımsarken,
gereken dersleri de çıkarmamız gerekiyor. Örneğin, Van depremi sonrası
31.10.2011 de yazmış olduğum yazımı, aşağıda sizlere yeniden anımsatmak
istedim. Çünkü Van’da, deprem öncesi yaşanan ve bence çok önemli sayılan
doğal uyarılar, hiç dikkate alınmamış. Dolayısıyla olası depreme karşı
gereken hazırlıklar da yapılmamış.
Örneğin,
Depremleri önceden bilmek amacıyla, Çin Sismoloji Dairesi Ağustos-1971'den
itibaren sıra dışı hayvan davranışları hakkındaki gözlemleri derlemeye
başlamış. Sonraki dört yılın ardından, bu birim, bir yandan bu gözlemlere
bir yandan da jeofiziksel ölçümlere dayanarak, büyüklüğü 7,3 olan Haicheng
Depremi (4 Şubat 1975)'ni önceden tahmin etmiş ve depremden saatlerce önce
şehri boşaltarak 100 bin kişinin hayatını kurtarmıştır. Buna karşın, 8,2
büyüklüğündeki Tangshan Depremi (28 Temmuz 1976) öncesinde de sıra dışı hayvan
davranışları gözlendiği halde herhangi bir uyarı yapılmamış ve 240 bin kişi
yaşamını yitirmiştir. Bu acı ve üzücü olaylardan ders almasını bilmek lazım. Nitekim Çin’de
yayımlanan China Daily gazetesi, ülkenin doğusunda yer alan Nankin şehrinde, yedi
farklı hayvan çiftliğinin sismik istasyona dönüştürüldüğünü açıkladı. Bu
çiftliklerde görev yapan yetiştiriciler, gün içerisinde hayvanların
hareketlerini takip edecek ve anormal bir durumu karşısında yetkililere bilgi
verecek (7.7.2015-Milliyet).
DEĞERLİ ARKADAŞLAR,
Güzel ülkemizin
batısı yani Ege bölgesi de yaklaşık 6 aydır çok yoğun bir deprem oluşumu
yüzünden çile çekiyor. Özellikle Muğla ili ve çevresinde her ne kadar can kaybı
olmasa da gece-gündüz yaşanan sarsıntılar oldukça huzursuz bir yaşam ortamı
oluşturdu. Yani oldukça yoğun bir deprem bölgesi sayılan Ege’de de gereken
önlemleri almakta gecikmeyiz.
Neyseki
Silivri’de 2014 yılında açılan Deprem İzleme İstasyonu’na
yerleştirilen yeni sensörlerle olası yer hareketlerinin artık NASA aracılığı
ile de takip edilecek. Yıkıcı olan 6’dan büyük yer hareketlerinin haftalar
öncesinde değişimlerini izleyerek büyük depremler öncesinde halkın hazırlıklı
olmasını sağlamak amacıyla, Doğa Hareketlerini Araştırma Derneği (DOHAD)
işbirliği ile İstanbul’da Deprem İzleme İstasyonu’nlarının kurulmasına 2014
yılında Silivri’de başlanmıştı. Merkezi NASA Ames’de olan GeoCosmo Bilim
ve Araştırma Vakfı, Silivri Belediyesi ve DOHAD işbirliğiyle Silivri’de bulunan
deprem tahmin istasyonuna yeni sensörler ekleyerek, dünyada ilk olduğu
açıklanan Deprem Kestirim İstasyonu’nu hayata geçirildi(28.7.2017-CNNTürk).
Umarım, güzel
ülkemizde, yaşadığımız deprem felaketlerinden alınması gereken dersleri
çıkartarak, acil önlemleri de en kısa sürede alırız. Karşılaşacağımız
kesin olan deprem riskini, sadece yıllık anımsamalarla gündeme almak yetmez.
Olası depremlere karşı, devletimizi ve yerel yönetimlerimizi de depreme karşı
hazır hale getirmek için gereken uyarıları önceden yaparak, acil önlemleri de
almamız gerekiyor.
Bu amaç
doğrultusunda özellikle AKUT örgütünün etkinliklerini ve yaptığı uyarı
toplantılarını halkımıza, STK’larımıza ve tüm yerel yöneticilerimize anımsatmak
isterim. Deprem öncesi, deprem sırasında ve deprem sonrası alınması
gereken acil önlemleri keşke tüm muhtarlarımıza ve onların organizesi ile tüm
blok ve apartman yöneticilerimize de sunabilsek.Çünkü güzel ülkemizde
karşılaşacağımız bu felakete karşı saygıdeğer halkımızı uyararak, onların iş ve
güç birliğinin sağlanması, depreme karşı bence en önemli hazırlık olacaktır.
Depremlerde
kaybettiğimiz tüm vatandaşlarımız, ışıklar içinde yatsın ve yakınlarına da
başsağlığı ile sabırlar diliyorum.
Sevgi ve
saygılarımla (17.08.2017).
Prof. Dr. Mehmet
Ali KÖRPINAR
***
DEPREM ÖNCESİ
UYARILAR!!!
Tecrübe çok
acımasız bir öğretmen; önce sınavı yapıyor, dersi sonra öğretiyor. (Vernon Law)
Depremin ağır
hasar verdiği Van’ın Erciş İlçesi’nde, eskiden bataklık olan alanda, toprağın
içi kor halinde 1 aydır yanıyormuş. (29.10.2011-Milliyet).
DEĞERLİ ARKADAŞLAR,
İstanbulda da
yaşadığımız 17-Ağustos-1999 depremi sonrası yerel yönetimler ve STK’larla
birlikte birçok çalışmamız olmuştur. Bu çalışmalar sırasında doğal afet
saydığımız depremin oluşumu öncesi, uyarı verip vermediğini merak etmiştim. Dünyada
da bu konuda yapılmış çalışmaları araştırmıştım. Sonuçta, aşağıda deprem öncesi
belirli sürelerde meydana gelen uyarılar listesi oluşmuştu. Bu konuda ilgi
duyan birçok STK’ya da bu listeyi iletmiştim.
Van depremi
öncesi de birçok uyarı olduğunu sanıyorum. Örneğin, en büyük hasarın
olduğu Erciş ilçesinde bataklık alanda kor haline dönüşen toprağın 1 aydır
yandığı belirlenmiş. Bu konuda yerel yöneticiler uyarılmış ama konuyu
ciddiye alıp, gereken araştırma yapılmamış. Keşke il yönetimine, üniversitedeki
araştırıcılara ve medya ile tüm ilgililere de bu uyarı yapılmış olsaydı.
Yapılacak incelemeler sonucu alınacak en ufak bir önlem dahi birçok canımızın
kurtulmasını sağlayacaktı.
DEĞERLİ ARKADAŞLAR,
Söz konusu
listeyi yine sizlerin ve tüm yerel yönetimlerin bilgisine yeniden sunmak
istedim.Güzel ülkemizde olası depremler öncesi aşağıdaki uyarıları
gözleyenlerin hemen yerel yöneticilerimizi uyarmalarını önermek isterim. Ayrıca
yapılan uyarının sonucunu da inatla takip etmelerini ve herhangi bir aymazlığa
izin vermemelerini de önermek isterim. Umarım, deprem ülkesi sayılan güzel
vatanımızda, bu çeşit uyarılar geldiğinde gereken incelemeler yapılır ve yerel
yönetimler tarafından da olası depremlere karşı önlemler alınır.
Sevgi ve
saygılarımla (31.10.2011).
Prof. Dr. Mehmet
Ali KÖRPINAR
DEPREMİ ÖNCEDEN
HABER VEREN GÖSTERGELER!
1- BÖCEK VE
HAYVANLARDA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ: (1 SAAT İLE 3 GÜN ÖNCESİ)
At, eşek ve
inekler: Tasmalarını koparırlar, ahırlardan dışarı çıkmak isterler,
tepelere doğru koşarlar,
Tavşan ve
fareler: Tapıların üst katlarına kaçışırlar. Direklere tırmanırlar, yere
inmek istemezler.
Domuzlar: Hızla
tepeler doğru koşarlar ve toprağı delicesine eşelerler.
Karıncalar: Olası
depremden birkaç gün önce tümü yuvalarını terk edip, ağaçlara tırmanmaya
başlıyorlar.
Kediler: Kutu
ya da çöp bidonunun içine sığınırlar, top gibi kıvrılıp, titrerler,
Köpekler: Korku
dolu havlama yapar, ulumaya başlarlar.
Balıklar: Yüzeye
yakın yüzmeye başlarlar, göçmen yılan balıkları hemen göç eder, bazı balıklar
nedensiz olarak ölür.
Ördek, Kaz,
Kuğu: Göle girmek istemezler, göldekilerde dışarı kaçar ve bazıları da
nedensiz ölür.
Yengeçler: Kum
içinden dışarı çıkar ve plajları yengeçler istila eder.
İpek böcekleri: Arka
arkaya dizilirler,
Martılar: Denizden
kaçar ve çember şeklinde uçuşurlar,
Büyük baş
hayvanlar: Elektrostatik ve elektromanyetik etkilenme ile huzursuz
olurlar, anksiyete artar, hormonal denge değişir,
2- DENİZ VE
GÖLLERDE DEĞİŞİMLER: (1 SAAT – 2 HAFTA ÖNCESİ)
Su basması: 1-
2 hafta önceden kıyılara taşmalar ve su baskınlarının olması,
Su çekilmesi: 1
ile 5 saat öncesinde deniz kıyılarında çekilmelerin olması,
Dalgalar: 1
ile 5 saat öncesi kıyılarda gemi geçmiş gibi dalgalar oluşur,
Düz deniz
oluşması: Deniz çarşaf gibi düz olur,
Hava
kabarcıklarının oluşması: Deniz ya da göllerde zeminden gelen bolca hava
kabarcıkları oluşur.
Isınma: Göl
ve denizde tabanındaki ısınmadan dolayı, sularında da sıcaklık artışı olur,
3- GÖKYÜZÜNDEKİ
DEĞİŞİMLER: (1 SAAT – 1 HAFTA ÖNCESİ)
Deprem
ışıklarının görünmesi: Güneşin doğuşunu anımsatan ışık huzmeleri görülür,
Alev
toplarının görülmesi: Yanan bir kibrit alevini andıran alev topları
görülür,
Deprem
bulutları: Açık havada kırılacak bölge üzerinde bulutların birikmesi,
Yıldırımlar: Olağan
dışı mor, yeşil, kırmızı, mavi, pembe renkli oluşumlar halinde olur,
Gök
kuşağı: Açık havada kısa gök kuşağı oluşur. Yeşil, siyah ve mavi renk
hakimdir,
Hava
sıcaklıkları: Havada aşırı şekilde boğucu olan ve sıkıntı yaratan sıcaklık
meydana gelir,
Ay,
yıldızlar: Parlak bir gökyüzü içinde, yıldızların elle tutulacak kadar
yakın gözükmesi,
Uğultu: Yerden
gelen ve bir anlam verilemeyen uğultu ve gürültünün duyulması,
4- YERALTI
SULARINDA DEĞİŞMELER: (1 SAAT – 3 AY ÖNCESİ)
Su verimi: 1
ile 4 litrelik verim artışının oluşması,
Basınç
artışı: Su basıncında 1 ile 1,5 barlık basınç artışının görülmesi,
Su
sıcaklığı: Olağan su sıcaklığının 1-2 derece üzerinde artması,
Yeni
kaynakların oluşması: 1 ile 2 hafta öncesinde yeni kaynaklar oluşur veya
bazı kaynaklar da kurumalar meydana gelir,
Su gazları: Suyun
içindeki CO2, metan ve radon gazında artmaların gözlenmesi,
Suda koku
değişimi: Çürük yumurta ve kükürt kokusunun duyulması,
Su kimyasında
değişiklik: Suyun iletkenliğinde artma, civa, helyum gibi eser element
miktarında çoğalma,
Dere suları: Kesilir,
kurur ya da artar,
5- BİTKİ VE
AĞAÇLARDA DEĞİŞİMLER: (1 – 3 AY ÖNCESİ)
Meyve ağaçları: Erken
ve çok çiçek açar ve erken meyve verirler,
Ot ve ağaç
dalları: Yüzeyleri kızarır ve yanar,
Küstüm
otu(Mimoza): Gündüzleyin ve deprem öncesi pörsür,
6- PETROL VE
DOĞALGAZ ALANLARI: (HAFTA VE AYLAR ÖNCESİ)
Petrol ve
doğalgaz üretimi: Kuyularda basınç ve verim artışının olması,
Doğalgaz çıkışı: Çeşitli
çatlak ve kırıklardan doğalgaz çıkmaya başlaması,
7- YERYÜZÜNDE
DEĞİŞİMLER: (1 HAFTA – 10 YIL ÖNCESİ)
Kabarmalar: Basınç
altında çatlayan ve kabaran yerde, kabuk 10 ile 40 cm yarıçaplı bir yarım
yumurta gibi şişer,
Çatlamalar: Sıkıştırıcı
ve kırıcı basınç nedeniyle kabuğun en çok ilk 300 m lik kısmı çatırdar ve
depremcikler oluşur,
Gaz çıkışı: Çatlayan
yerlerden CO2 gazı ile metan ve radon gazları çıkar
Isı çıkışı: Çatlaklardan
ısı enerjisi çıkar, sıcaklık artışı olur,
Yamulma: Kabukta
basınç altında biçim değişiklikleri gözlenir,
Doygunluk: Çatlayan
yerlere sular doluşur ve bu yüzden bu bölgelerdeki elektrik akımı ölçümlerde
iletkenlik artışı ve ses dalgalarında ise yavaşlama görülür,
Elektrik
enerjisi: Kırık yüzeylerdeki çakmak taşlarının sürtünmesi sonucunda
alevlenmeler oluşur,
Işık: Çatlaklardan
fışkıran elektrik yüklü taneciklerin havadaki helyum ve su moleküllerine
çarpmasıyla deprem ışıkları görülür,
Elektromanyetik: Kırılma
bölgesinde oluşan elektrik alan, 250 ile 400 km uzaklıktan ölçülebilen elektromanyetik
dalgalar oluşturur,
Işınım: Radyoaktif
minarellerin bozuşması ve ışın salgıları ile çatlaklardan radyoaktivite
salınımı ve ölçümü yapılabilir,
Ağırlık
değişimi: Çatlayan yerlerde, gözeneklik ve geçirgenlik artması ile birim
ağırlıklar düşer, mikrogravimetrlerle ölçüm yapılabilir,
Mıknatıslanma: Kayaçların
içindeki, mıknatıslanır minerallerin değişmesi ve bozuşması yüzünden manyetik
alan değişir,
İletkenlik: Çatlamayla
artan kayaç gözenekliğinde, her %1 lik değişim, elektrik iletkenlikte de %35
lik değişim yaratır. Bu değişim özdirençlerle ölçülebilir,
Ses hızı: Bol
miktardaki çatlama, gözeneklik ve doygunluk ses hızlarını düşürür. Bu değişim
de yapay sismik yöntemlerle ölçülebilir,
Doğal elektrik
akımı: Yeryüzünün düşük frekanslı, doğal elektrik akımları, deprem
öncesinde yoğunluk kazanır.